Przepisy dotyczące palenia w przestrzeni publicznej w Europie z uwzględnieniem ośrodków narciarskich

Polska: Ewolucja bez rewolucji

Nowelizacja z lipca 2025 – co faktycznie się zmieniło?

Polska ustawa o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych została znowelizowana i weszła w życie 1 lipca 2025 roku, jednak nie wprowadziła rewolucyjnych zmian. Kluczowym elementem nowelizacji było objęcie zakazem również papierosów elektronicznych i nowatorskich wyrobów tytoniowych w tych samych miejscach, gdzie obowiązuje zakaz palenia tradycyjnych wyrobów.​

Gdzie obowiązuje zakaz w Polsce?

Zgodnie z art. 5 ustawy, zakaz palenia (zarówno tradycyjnego, jak i e-papierosów) obowiązuje w:

• Przystankach komunikacji publicznej oraz obiektach służących obsłudze podróżnych (dworce kolejowe, autobusowe)​

• Terenie placówek opieki zdrowotnej (szpitale, przychodnie, poradnie)

• Placówkach oświatowych (szkoły, przedszkola, uczelnie wyższe)

• Pomieszczeniach obiektów sportowych – co jest kluczowe dla ośrodków narciarskich​

• Ogólnodostępnych miejscach przeznaczonych do zabaw dzieci (place zabaw)

• Lokalach gastronomiczno-rozrywkowych (z wyjątkiem wydzielonych, szczelnie zamkniętych palarni z odpowiednią wentylacją)​

Kluczowe dla narciarzy: czy można palić na stoku?

Tak, na otwartych stokach narciarskich w Polsce palenie jest dozwolone. Polska ustawa nie zawiera przepisu wprost zakazującego palenia na otwartych przestrzeniach rekreacyjnych, w tym na trasach zjazdowych czy terenach stacji narciarskich. Zakaz obejmuje jedynie:​

• Pomieszczenia obiektów sportowych (szatnie, punkty wynajmu, restauracje wewnątrz budynków)

• Kolejki gondolowe (zamknięte kabiny traktowane jako środek transportu publicznego)

Wyciągi krzesełkowe i orczykowe znajdują się na wolnym powietrzu i nie są objęte zakazem ustawowym, chyba że zarządca ośrodka wprowadził własny regulamin. Warto jednak pamiętać, że gminy mogą wprowadzać lokalne zakazy w drodze uchwały rady gminy – sytuacja może więc różnić się w zależności od miejscowości.​

Wysokość kar w Polsce

Mandat karny za palenie w miejscu objętym zakazem wynosi do 500 złotych (ok. 120 euro). Właściciel obiektu, który nie oznakował strefy wolnej od dymu, może być ukarany grzywną do 2000 złotych

Austria: Zakaz od 2019 roku, ale bez zmian w 2025

Historia walki z paleniem w Austrii

Austria przez dziesięciolecia była uznawana za jeden z najbardziej liberalnych krajów Europy pod względem palenia w miejscach publicznych. Dopiero 1 listopada 2019 roku wprowadzono całkowity zakaz palenia w barach i restauracjach, co zbiegło się z upadkiem koalicji rządowej, w której skład wchodziła Partia Wolności (FPÖ), znana z obrony praw palaczy.​

Stan prawny w 2025 roku

W Austrii od 2019 roku obowiązuje pełny zakaz palenia:

• W wszystkich zamkniętych przestrzeniach publicznych, w tym barach, restauracjach, dyskotekach​

• W środkach transportu publicznego (pociągi, tramwaje, autobusy, taksówki)​

• W prywatnych samochodach, jeśli przebywa w nich osoba poniżej 18. roku życia​

Dozwolone palarnie (fumoirs) mogą istnieć w lokalach większych niż 50 m², pod warunkiem że są szczelnie oddzielone i wyposażone w odpowiednią wentylację. W 2023 roku Austria rozszerzyła zakaz na place zabaw i strefy rekreacyjne dla dzieci.​

Palenie w ośrodkach narciarskich w Austrii

W austriackich stacjach narciarskich przepisy są stosunkowo liberalne w porównaniu z Francją:

• Palenie na otwartych stokach jest dozwolone

• Zakaz obowiązuje w zamkniętych pomieszczeniach (restauracje górskie, szatnie, gondole)

• Wyciągi krzesełkowe – palenie dozwolone (na wolnym powietrzu)

• Après-ski: od listopada 2019 roku palenie w pomieszczeniach jest zakazane, co wywołało kontrowersje w środowisku narciarskim, gdzie tradycyjnie palenie było elementem zabawy po zjeździe​

Warto podkreślić, że egzekucja przepisów w małych alpejskich wioskach bywa luźna, a obserwatorzy odnotowują różnice w stosowaniu zakazu w zależności od lokalu.​

Wysokość kar

• Palący w miejscu zakazanym: 1000 euro

• Właściciel lokalu pozwalający na palenie: 2000 euro (do 10 000 euro w przypadku recydywy

Szwajcaria: Federalizm i różnorodność przepisów

Podstawa prawna – ustawa federalna

Od 1 maja 2010 roku w Szwajcarii obowiązuje federalna ustawa o ochronie przed paleniem biernym (Bundesgesetz zum Schutz vor Passivrauchen). Zgodnie z nią zakazane jest palenie w zamkniętych pomieszczeniach, które są:

• Publicznie dostępne

• Służą jako miejsce pracy dla więcej niż jednej osoby​

Od 1 października 2024 roku zakaz ten obejmuje również podgrzewane wyroby tytoniowe oraz e-papierosy.​

Wyjątki i federalizm kantonalny

Szwajcarska ustawa federalna dopuszcza trzy wyjątki:

1. Palarnie (fumoirs) – oddzielone pomieszczenia z odpowiednią wentylacją, w których nie wolno zatrudniać pracowników

2. Lokale dla palaczy (Raucherbetriebe) – małe bary do 80 m², w których palenie jest dozwolone, ale nie serwuje się jedzenia

3. Otwarte przestrzenie – palenie na wolnym powietrzu jest generalnie dozwolone​

Kantony mogą wprowadzać ostrzejsze przepisy. Przykładowo:

• Genewa zakazuje palenia na przystankach komunikacji publicznej, placach zabaw oraz w strefie 8 metrów od wejść do budynków (od czerwca 2023)​

• Vaud wprowadził zakaz palenia na przystankach autobusowych od października 2024​

• 15 kantonów zakazało tzw. "lokali dla palaczy" (Raucherbetriebe)​

Stoki narciarskie w Szwajcarii

Palenie na otwartych stokach narciarskich w Szwajcarii jest dozwolone, ponieważ ustawa federalna dotyczy wyłącznie zamkniętych pomieszczeń. Zakaz obowiązuje w:​

• Restauracjach górskich (wnętrza)

• Gondolach i kolejkach z zamkniętymi kabinami

• Szatniach i innych zamkniętych obiektach

Wyciągi krzesełkowe – palenie dozwolone (otwarta przestrzeń).

Wysokość kar

Kary różnią się w zależności od kantonu i wynoszą od 40 do 100 CHF (ok. 40-100 euro)

Włochy: Mediolan pionierem, krajowe przepisy na horyzoncie

Mediolan: najostrzejszy zakaz w Italii od stycznia 2025

1 stycznia 2025 roku w Mediolanie, stolicy finansowej i modowej Włoch, wszedł w życie najbardziej restrykcyjny zakaz palenia w przestrzeniach publicznych w całych Włoszech.​

Zakaz obejmuje:

• Wszystkie publiczne przestrzenie na wolnym powietrzu, w tym ulice, parki, place​

• Wyjątek: palenie dozwolone tylko w miejscach odizolowanych, gdzie można zachować odległość co najmniej 10 metrów od innych osób​

• Nie obejmuje e-papierosów​

Zakaz jest częścią szerszego programu ochrony klimatu i walki ze smogiem – palenie odpowiada za 7% emisji pyłu zawieszonego w regionie Lombardii. Grzywny wynoszą od 40 do 240 euro.​

Przepisy krajowe we Włoszech

Na poziomie krajowym Włochy od 2005 roku zakazują palenia w zamkniętych pomieszczeniach publicznych, w tym w restauracjach i barach (z wyjątkiem wentylowanych palarni). W 2025 roku nie wprowadzono zmian w przepisach krajowych dotyczących palenia w przestrzeniach otwartych.​

Stoki narciarskie we Włoszech

Włochy nie wprowadzają krajowego zakazu palenia na stokach narciarskich. Palenie na otwartych trasach zjazdowych i wyciągach krzesełkowych jest dozwolone, z wyjątkiem ośrodków, które same wprowadziły regulaminy wewnętrzne.​

Włochy skupiają się natomiast na innych przepisach bezpieczeństwa na stokach:

• Od 1 listopada 2025 roku obowiązkowe kaski dla wszystkich narciarzy (nie tylko dla dzieci)​

• Obowiązkowe ubezpieczenie OC dla wszystkich użytkowników stoków​

• Zakaz spożywania alkoholu na stoku (limit 0,5 promila, jak przy prowadzeniu samochodu)

Słowacja: Liberalne przepisy bez rewolucji

Stan prawny w 2025 roku

Słowacja należy do krajów o stosunkowo liberalnych przepisach antynikotynowych. Zakaz palenia obowiązuje w:

• Zamkniętych pomieszczeniach publicznych (szkoły, teatry, kina, sklepy)​

• Środkach transportu publicznego (pociągi – z wyjątkiem wydzielonych przedziałów dla palaczy, autobusy)​

• Przystankach autobusowych i kolejowych (w odległości do 4 metrów od przystanku)​

Gastronomia – system kompromisowy

W restauracjach i barach obowiązuje system kompromisowy:

• Restauracje serwujące jedzenie muszą mieć minimum 50% powierzchni dla niepalących, reszta może być przeznaczona dla palaczy (oddzielone pomieszczenia)​

• Bary i kawiarnie, które nie serwują jedzenia, mogą pozwalać na palenie bez ograniczeń​

Palenie w przestrzeniach otwartych

Słowacja nie posiada krajowego zakazu palenia na plażach, w parkach czy na otwartych obiektach sportowych. Palenie jest dozwolone w większości otwartych przestrzeni publicznych, co oznacza, że na stokach narciarskich w słowackich ośrodkach palenie jest prawnie dozwolone.​

Wysokość kar

Brak szczegółowych danych o wysokości kar w dostępnych źródłach, jednak przepisy przewidują grzywny za palenie w miejscach zakazanych

Czechy: Zakaz od 2017 roku, bez rewolucji w 2025

Radykalna zmiana w 2017 roku

31 maja 2017 roku (Światowy Dzień Bez Tytoniu) w Czechach wszedł w życie całkowity zakaz palenia w zamkniętych pomieszczeniach publicznych, w tym w barach, restauracjach, pubach oraz na imprezach kulturalnych.​

Zakaz obejmuje również:

• Przystanki komunikacji publicznej

• ZOO i obiekty sportowe

• Place zabaw i tereny dla dzieci​

Palenie w przestrzeniach otwartych

Czechy nie posiadają krajowego zakazu palenia na plażach (kraj śródlądowy), w parkach czy na otwartych stokach narciarskich. Gminy mogą wprowadzać lokalne zakazy w parkach i na obiektach sportowych, ale nie jest to wymóg krajowy.​

E-papierosy

Co ciekawe, e-papierosy nie są objęte zakazem palenia w barach i restauracjach w Czechach, co wyróżnia ten kraj na tle innych państw europejskich.​

Problemy zdrowotne i debata publiczna

Czechy należą do krajów o najwyższym odsetku palaczy w Europie – ok. 25% dorosłej populacji pali codziennie. Co więcej:​

• Prawie 50% osób w wieku 15-24 lata używa produktów nikotynowych​

• 20% zgonów w Czechach jest związanych z paleniem​

Rząd czeski w 2023-2024 wprowadził szereg nowych regulacji:

• Zakaz sprzedaży aromatyzowanych wyrobów tytoniowych do podgrzewania (październik 2023)​

• Zakaz sprzedaży saszetek nikotynowych osobom poniżej 18. roku życia (2023)

Francja: Lipiec 2025 – rewolucja w polityce antynikotynowej

Najostrzejsze przepisy w Europie

Francja, która od 2008 roku zakazała palenia w barach i restauracjach, 1 lipca 2025 roku dokonała historycznego kroku, wprowadzając całkowity zakaz palenia w niemal wszystkich otwartych przestrzeniach publicznych, gdzie mogą przebywać dzieci.​

Dekret rządowy, opublikowany w Dzienniku Ustaw 28 czerwca 2025 roku, wszedł w życie 29 czerwca (dzień wcześniej niż planowano), aby objąć ochroną dzieci przed rozpoczęciem wakacji szkolnych.​

Gdzie obowiązuje zakaz od lipca 2025?

Zakaz palenia w całej Francji obejmuje:

• Plaże (wszystkie publiczne plaże w kraju)

• Parki i ogrody publiczne

• Place zabaw

• Obszar 10 metrów wokół: szkół, basenów, bibliotek, obiektów sportowych​

• Przystanki autobusowe

• Wszystkie obiekty sportowe, w tym stacje narciarskie, stoki, wyciągi krzesełkowe i kolejki​

Ważne: Zakaz nie obejmuje tarasów kawiarni i restauracji, co wywołało rozczarowanie wśród działaczy antynikotynowych. Minister zdrowia Catherine Vautrin tłumaczyła, że "palenie z lampką wina to część francuskiej kultury".​

Stoki narciarskie we Francji – koniec z dymkiem na krześle

Cytat z serwisu narty.pl:
"Od 1 lipca 2025 r., we Francji, zakazane jest palenie wyrobów tytoniowych na plażach, w parkach, jak również w odległości 10 m od obiektów sportowych... Zakaz dotyczy całego terenu stacji narciarskiej w tym wyciągów i kolejek krzesełkowych (koniec z dymkiem na krześle)."​

Francja jest pierwszym krajem w Europie, który wprowadził całkowity zakaz palenia na stokach narciarskich, obejmujący:

• Trasy zjazdowe

• Kolejki do wyciągów

• Wyciągi krzesełkowe i gondole

• Tereny wokół restauracji górskich​

Pionierem zakazu na stokach był ośrodek Les Gets, który w 2022 roku jako pierwszy wprowadził lokalny zakaz – po akcji sprzątania, podczas której zebrano 3000 niedopałków w ciągu jednego dnia. Po wprowadzeniu zakazu liczba niedopałków spadła o dwie trzecie.​

Wysokość kar we Francji

• Mandat natychmiastowy: 135 euro (90 euro przy zapłacie w ciągu 15 dni)

• W przypadku skierowania sprawy do sądu: do 750 euro (w zależności od regionu i recydywy)​

Więcej informacji o francuskich regulacjach znajdziesz w artykule: Francja - od 135 do 550 EURO za palenie w ośrodku narciarskim.

Cel: pokolenie wolne od tytoniu do 2032 roku

Minister zdrowia Catherine Vautrin podkreśliła, że nowe przepisy są częścią planu prezydenta Emmanuela Macrona, mającego na celu utworzenie "pierwszego pokolenia wolnego od tytoniu" do 2032 roku. W debacie publicznej niemal 80% Francuzów popiera zakaz palenia w przestrzeniach publicznych.

Porównanie: Polska na tle Europy

Kluczowe wnioski z analizy porównawczej

1. Francja jako lider restrykcji: Francja od lipca 2025 roku stała się najbardziej restrykcyjnym krajem w Europie, zakazując palenia niemal wszędzie, gdzie mogą przebywać dzieci – w tym na stokach narciarskich.​

2. Polska i Austria w środku stawki: Polska i Austria mają podobne przepisy – zakaz w pomieszczeniach zamkniętych, ale brak krajowego zakazu na otwartych przestrzeniach (parki, plaże, stoki).​

3. Szwajcaria – federalizm i różnorodność: Szwajcaria pozostawia dużą swobodę kantonom, co prowadzi do mozaiki przepisów – od liberalnych (Zürich) po restrykcyjne (Genewa, Ticino).​

4. Włochy – miasto vs kraj: Mediolan wyprzedził krajowe przepisy, wprowadzając zakaz palenia na ulicach od stycznia 2025, podczas gdy w reszcie kraju palenie na otwartych przestrzeniach jest dozwolone.​

5. Słowacja i Czechy – liberalizm w otwartych przestrzeniach: Oba kraje zakazują palenia w pomieszczeniach, ale nie posiadają krajowych zakazów dotyczących otwartych przestrzeni publicznych.

Podsumowanie: Francja wyznacza nowy standard

Lipiec 2025 roku zapisze się w historii polityki zdrowotnej Europy jako moment, w którym Francja dokonała najbardziej radykalnego kroku w walce z paleniem biernym, rozszerzając zakazy na otwarte przestrzenie publiczne – w tym, co bezprecedensowe, na stoki narciarskie i wyciągi.​

Polska, mimo medialnych doniesień o rewolucji, pozostała przy swoim umiarkowanie liberalnym podejściu, zakazując palenia jedynie w wybranych miejscach zamkniętych. Austria i Szwajcaria, które zakazały palenia w pomieszczeniach odpowiednio w 2019 i 2010 roku, nie wprowadziły żadnych zmian w 2025 roku.​

Włochy wyróżniają się działaniami na poziomie lokalnym (Mediolan), Słowacja i Czechy zachowują status quo z liberalnymi przepisami dotyczącymi otwartych przestrzeni. Dla narciarzy planujących wyjazd do Alp kluczowa informacja brzmi: tylko we Francji grozi Ci mandat za papierosa na wyciągu krzesełkowym.